BESLENME KONUSUNDA DİYETİSYENİMİZ ECEM HANIM ÇOK YAKIN BİR TARİHTE ANNE-BABALARA BİLGİLENDİRME SEMİNERİ DÜZENLEYECEKTİR.

Hakkında

          Merhabalar,

          Bizler, Boğaziçi Ünversitesi Okul Öncesi Öğretmenliği Bölümü'nde okuyan 4. sınıf öğrencileriz. Gülen Üstünel Anaokulu'nda haftanın bir günü staj yapmaktayız. Aile Katılımı dersimiz kapsamında, siz velilerden gelen anket sonuçlarını göz önünde bulundurarak Üstün Fikirler blogumuzu oluşturduk. Okula Hazır Bulunuşluk, Sanat Etkinlikleri ve Zorlayıcı Davranışlar & Çözüm Önerileri konularını kapsayan bu blog, sizlerin ev ortamınızda çocuklarınızın gelişim alanlarını destekleyebileceğiniz fikir listelerini ve başvuru kaynaklarını içermektedir. 

          Herhangi fikir ve önerileriniz için ustunfikirler@gmail.com adresinden bizlerle iletişime geçebilirsiniz.

          Keyifli vakitler!

Tuğba Altun

Beyhan Ataş

Zeynep S. Sağlam

Nur S. Topaloğlu

Meryem S. Üstün

Zorlayıcı Davranışlar ve Sebepleri

ERKEN ÇOCUKLUK DÖNEMİNDE

ZORLAYICI DAVRANIŞLAR ve SEBEPLERİ

Çocuklarda zorlayıcı davranışların meydana gelmesinin birçok nedeni olabilir. Öncelikle çocukların gelişiminin bazı evresinde inatçılık, ben-merkezcilik gibi bazı davranışların gelişimsel olarak normal olduğunun farkında olmak gerekir. Çocukların davranışlarını zor, yaramaz gibi sıfatlarla etiketlemeden önce davranışların ne kadar sık yapıldığına, hangi zamanlarda tekrar ettiğine ve ne kadar sürdüğüne dikkat etmek gerekir. 2 ve 3 yaşları arasında inatçılık, kendi kararlarını yaptırmakta ısrarcı olmak ve ben merkezcilik gibi davranışlar normal ve gelişimsel olarak sağlıklı olarak kabul edilir. Zorlayıcı davranışların başlıca sebepleri şunlar olabilir;

•          Bir kardeşin doğumu veya kardeş kıskançlığı
•          Sevdiği bir aile bireyinin ölümü
•          İlgi çekmek
•          Ebevynlerin sabrını, ilgisini ve tahammülünü ölçmek istemek
•          Duyguların rahatça ifade edilmediği bir aile ortamı varsa kendini ifade etmenin tek yolu olarak zorlayıcı davranışlara başvurabilir.
•          Kendini yetersiz ve değersiz hissediyor hissediyor olabilir.

Çocukları iletişim kurabilme konusunda hafife almamak gerekir. yavaş yavaş bağımsız bir birey olduğunu fark etmeye başlayan çocuklar karşınıza alıp konuştuğunuza sizi şaşırtabilirler. Çocuğunuzda zorlayıcı davranışlarda karşılaştığınız zaman uygulayabileceğiniz birçok yöntem ve teknik mevcut;

•          Öncelikle çocuğunuza sorun. Onunla iletişime geçmeyi deneyin.
•          Herkesin zaman zaman kızgın, sinirli, öfkeli olabileceğini kendinize hatırlatın.
•          Kendi davranışlarınızı ve diğer aile bireyleriyle nasıl ilişkilendiğinizi düşünün.
•          Pozitif olun ve çocuğunuzun olumlu davranışlarını takdir edin.
•          Suçlamanın, utandırmanın ve cezalandırmanın işe yaramayacağını unutmayın.
•          Onun hissettikleriyle empati yapmaya çalışın.
•          Öz-kontrolünü sağlamasında yardımcı olun.
•          Ona seçenekler sunmaya çalışın böylece öz-kontrol becerilerini pekiştirerek onu ciddiye aldığınızı göstermiş olursunuz.
•          Çocuğunuzla kaliteli ve verimli zaman geçirmeye çalışın.

Bu süreçte kendinize ve çocuğunuza zaman verin. Değişim kolay değildir bir gecede değişmesini beklemek sizi gerçekçi olmaktan uzaklaştırır

Tucker Kaplumbağa

Sanat Farkındalığı

Mono Lisa Tamamlama

Malzemeler

• Kurşun kalem, keçeli ya da pastel boyalar
• Mona Lisa tablosunun yüz ifadesi olmayan hali
• Mona Lisa  

• Salvador Dali ve Fernando Botero gibi sanatçıların Mona Lisa’nın yüzünü değiştirdiği görseller

• Fernanda Betero

           

• Salvador Dali

           

• Pembe Panter çizgi filminden Mona Lisa üzerine bir bölüm
• Çizgi filme buradan ulaşabilirsiniz.

Uygulamalar

1. Çocuğunuza, Leonardo da Vinci’nin uzun yıllar önce yaşamış önemli bir ressam olduğunu ve en ünlü eserinin de Mona Lisa Tablosu olduğunu açıklayarak konuya giriş yapabilirsiniz.

2. Çocuğunuza eserin orijinal halini gösterdikten sonra, resimdeki kadının mutlu mu yoksa üzgün mü olduğunu sorabilirsiniz. Çocuğunuzun cevabını dinledikten sonra yıllardır bu resimdeki kadının mutlu mu yoksa üzgün mü olduğunun tartışıldığını belirtiniz.

3. Başka ressamların da bu eser üzerinden uyarlamalar yaptığını belirtip, Fernanda Betero ve Salvador Dali'nin çalışmalarını örnek olarak gösterebilirsiniz.

4. Pembe Panter çizgi filmini izleyerek, Mona Lisa'nın yüzünün başka hangi duyguları yansıtabileceği üzerine konuşulabilir.

5. Çocuğunuza o gün küçük bir ressam olarak onun Mona Lisa’nın yüzünü çizeceğini söyleyip, kurşun kalem ya da pastel boyayla tamamlaması için teşvik edebilirsiniz.

6. Resim bitirildikten sonra çocuğunuzla neden o şekilde yüzü tamamlamayı tercih ettiğine dair çocuğunuzla sohbet edebilirsiniz.

Öneriler

• Mona Lisa'nın boş suratının olduğu şablondan çok sayıda çıkartılarak farklı duyguları(kızgın, şaşkın, korkmuş vb.) içeren çizimler yapılabilir.

3 Boyutlu Sanat

        Oyun hamuru, çocukların oynamaktan en çok zevk aldığı oyuncakların başında gelir. Oyun hamuru, bir yandan çocukların hayal güçlerini ve yaratıcılıklarını desteklerken bir yandan da onların el-göz koordinasyonları ve  el-parmak kaslarının gelişmesi açısından önemli fayda sağlamaktadır.

Sanat kavramını “2 boyutlu çalışma” mantığından çıkartmak, çocuklara kendilerini yaratıcı bir şekilde ifade etmek için yeni kapılar aralar. 3 boyutlu çalışmalar, çocukları çok boyutlu düşünmeye iter; onları sorunlara çözüm bulmada yeni yaklaşımlar üzerine fikir yürütmeye ve maddelerin özellikleri hakkında yeni bilgiler edinmeye teşvik eder. Oyun hamuru, kil, tel, kutular, bloklar vb. materyaller 3 boyutlu sanat çalışmalarında sıkça kullanılır.

Kolay Oyun Hamuru Yapımı

Malzemeler

• Saç kremi (1 su bardağı)
• Mısır unu (2.5 su bardağı)
• Karıştırma kabı
• Sim*
• Gıda boyası*

*Tercihe bağlı olarak kullanılabilir.

Hazırlanışı

1. 1 su bardağı ölçüsünde saç kremi karıştırma kabına alınır.
2. 2.5 su bardağı ölçüsünde mısır unu, saç kremine azar azar ilave edilerek karıştırılır.
3. İsteğe bağlı olarak, sim veya gıda boyası eklenebilir.

Oyun hamurumuz oynanmaya, heykeller yapılmaya hazır!

Öneriler

• Hamurunuzun kıvamının katı olması durumunda 1 kaşık saç kremi eklenebilir.
• Hamurunuzun kıvamının cıvık olması durumunda 1 kaşık mısır unu eklenebilir.
• Farklı kokularda saç kremleri (çilekli, ballı, güllü) kullanmak çocukların hoşlarına gidecektir  ve oyunlarına koklama duyusunu da katacaktır.

*Kıvamdaki olası farklılıklar, kullanılan malzemelerden kaynaklanmaktadır.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------

Tuvalet Kâğıdı Rulosundan Tren

Materyaller

·         Boş tuvalet kâğıdı rulosu (6 tane)

·         Fon kartonu

·         20 şişe kapağı

·         Boya

·         Delgeç

·         İplik

·         Yapıştırıcı

Uygulama

1. Tuvalet kâğıdı ruloları istenilen renklere boyanır ve kurumaya bırakılır.

2. Fon kartonundan rulo yapılır. Fon kartonu rulosunun bir ucu “C” şeklinde kesilir ve lokomotif kısmını yapmak için tuvalet kâğıdı rulosunun ucuna birine dik bir şekilde yapıştırılır.

4. Tuvalet rulolarından bir tanesi ikiye bölünür ve her parçanın bir ucu “C” şeklinde kesilir. Parçalardan biri lokomotif kısmına, diğeri ise son vagona yapıştırılır.

5. Tuvalet kâğıdı rulolarının uç kısımlarına delgeç yardımıyla iki yanından delikler açılır.

6. Lokomotif kısmı başta olacak şekilde, vagonlar ip yardımıyla birbirine tutturulur.

7. Vagonların tekerlerini yapmak için her tuvalet kâğıdı rulosuna 4 kapak yapıştırılır.

El yapımı trenimiz hazır! İyi eğlenceler.

Öneriler

• Aktiviteye başlarken, çocuğunuzla hangi taşıtları bildiği üzerine bir konuşma yapabilirsiniz.
• İsteğe bağlı olarak vagon sayısı azaltılabilir.

Tuvalet kâğıdı rulosuyla yapılabilecek farklı 3 boyutlu çalışma örnekleri:

-----------------------------------------------------------------------------------------------------

Renkli Makarnalardan Aksesuar Yapımı

Malzemeler

• Çeşitli türlerde makarnalar (Burgu, çubuk, kelebek makarna gibi)
• Gıda boyası
• Yün ip
• Buzdolabı poşeti

Hazırlanışı ve Uygulamalar

1. Farklı türlerdeki makarnalar boyanacak renk çeşidi sayısınca buzdolabı poşetlerine paylaştırılır.

2. Her bir buzdolabı poşetine birkaç damla gıda boyası damlatılır. (İstenilirse bu işlem her bir makarnayı tek tek sulu boya ile boyayarak da gerçekleştirilebilir.

3. Makarnalar poşet içerisinde sallanarak renklerin makarnalara geçmesi sağlanır.

4. Boyanmış makarnalar çocuklar tarafından istenilen renk ve tür dizilimi içerisinde yün iplere geçirilerek halhal, yüzük, bilezik ve kolye yapılabilir.

   

Öneriler

• Artan makarnaları kolaj çalışmalarınızda kullanabilirsiniz.

Okula Hazır Bulunuşluk Nedir?

İlkokula hazır bulunuşluğun ne olduğu incelenecek olursa bu kavram üç ana başlık şeklinde incelenebilir. Çünkü bu kavram sanılanın aksine sadece çocuğun hazır bulunması değildir. Aile ve okulu da kapsar. Bu ana başlıklar;

·         Çocuğun okula hazır olması

·         Okulun çocuklar için hazır ve uygun olması (bilinçli ve yetkin öğretmenler, gelişimsel açıdan uygun ortam vb)

·         Ailenin okula hazır olması

Çocuğun okula hazır bulunuşluğu,  ilkokula başlayacak olan çocuğun bilişsel, duygusal ve sosyal açıdan ne kadar hazır olduğunu belirten bir kavramdır. Çocuğun okula hazır olması bir eğitim kademesinden diğerine geçerken (anasınıfından ilkokula, ilkokuldan ortaokula, ortaokuldan liseye) bilmesi gereken bilgileri ve yapabilmesi gereken davranışlar bütününü kapsar. Bir sonraki kademedeki öğretmenler derslerini çocukların hali hazırda sahip olduklarını varsaydıkları bu bilgi ve becerilerin üzerine yeni bilgi ve beceriler inşa edecek şekilde tasarladıkları için hazır olmadan okula başlayan çocuklar uyum sorunları yaşayabilir ve okula karşı negatif bir tutum benimseyebilirler. 

Çocuğun ilkokula başlarken sahip olması beklenen bilgi ve becerilerin bazıları gelişimsel olup çocukların yaşı ve olgunlaşmasıyla alakalı iken bazıları ailede ve anaokulunda kazandığı bilgi ve becerilerdir.

Peki, anaokulundan (veya hiç anaokuluna gitmeden) ilkokula geçecek bir çocuktan neleri bilmesi ve neler yapması beklenir?

• İhtiyaçlarını ifade edebilmelidir. Acıktığını, susadığını ya da tuvalete gitmesi gerektiğini dile getirebilmelidir. Öz bakımını kendi yapabilmelidir.
• Küçük ve büyük kas gelişimi belli bir seviyeye gelmiş olmalıdır. Örneğin makas ve kalem tutabilmeli, orta boydaki düğmelerini ilikleyebilmelidir.
• Ses farkındalığı olmalıdır. Örneğin “e” sesini “a” sesinden ayırt edebilmeli “e” sesi ile başlayan kelimeleri diğerlerinden ayırt edebilmelidir.
•  Sayıları bilmelidir.
• Arka arkaya verilen iki yönergeyi takip edebilmelidir. Ondan ne istendiğini anlayıp onu yapmaya çalışmalıdır.
•   Başka çocuklarla birlikte iş birliği içerisinde çalışabilmelidir.
• Yaptığı bir şey bitmeden hemen başka bir şeye geçmemeli. Yaptığı işi bitirene kadar ya da çok uzunsa belli bir süre (en azından 10-15 dk) o işe odaklanabilmelidir.
• Ders süreleri 40 dakika olduğundan, 40 dakika boyunca sırasında oturarak derse dahil olması beklenir.

Okulun çocuklar için hazır olması, okulun çocuğa sağladığı kaynaklar, çocuğa keşfetme ve öğrenme ortamı sağlayabilmesi ve öğretmenlerin yetkin oluşunu belirten bir kavramdır. Bir okulun çocuğunuz için hazır olup olmadığını öğrenmek için dikkat edebileceğini bazı özellikler bulunmaktadır;

• Okuldaki eğitim kadrosu araştırılmalı ve öğretmenlerin alandaki yenilikler takip edip etmediklerine dikkat edilmelidir. Eğitim çocuk merkezli olmalıdır.
• Okuldaki rehber öğretmen başına kaç çocuk düştüğü öğrenilmelidir. Eğer çocuk sayısı çok fazla ile rehber öğretmenler çocukların sadece bir kısmıyla ilgilenebilmektedir.
•  Okulun fiziksel donanımı yerinde olmalıdır;

o   Sınıfların büyüklüğü sınıf mevcuduyla orantılı olmalı. 

o   Sınıflar ışık almalı ve karanlık olmamalı. Çocukları cezbedecek şekilde tasarlanmış olmalı (ama aşırı rengârenk sınıflarda çocuklar için dikkat dağıtıcı olabilir)

o   Tuvaletler hijyenik ve okul temiz olmalı.

o   Çocukların teneffüslerde zaman geçirebilecekleri büyükçe bir bahçesi olmalı.

o   Çocukların deneyimleyerek öğrenebilecekleri laboratuvarları olmalı ve bu laboratuvarlar kullanılmalı da.

o    Okulun kantini ve/veya yemekhanesi temiz, hijyenik ve sağlığa uygun olmalıdır.

Okul seçmeden önce mutlaka o okulu geziniz. Bu gezi sırasında çocuğunuz da sizinle olursa okulu benimsemesi ve alışması daha kolay olacaktır. Ayrıca çocuğunuz da size kendi bakış açısından gördüklerini söyleyebilir ve belki de sizin gözden kaçırdığınız bir detayı fark etmenizde size yardımcı olabilir.

Ailenin okula hazır olması, okula hazır bulunuşluğun üçüncü ayağını oluşturmaktadır. Buradaki aile çocukla aynı evde yaşayan ve onun bakımını üstlenen kişiler kastedilmektedir. Bu aile çekirdek aile olabileceği gibi, geniş aile de olabilir ya da akrabalık bağı bulunmayan kişileri de kapsayabilir. Aile çocuğun okul olgunluğuna erişmesindeki en önemli faktörlerden bir tanesidir. Çünkü çocuk doğduğu andan itibaren ailenin sunduğu deneyimler ile şekillenerek büyür ve gelişir. Bu yüzden ailenin okul konusundaki fikirleri, inanışları ve davranışları çocuğun okul algısı üzerinde büyük bir etkiye sahiptir. 

Peki, bir ailenin okula hazır olduğunun göstergeleri nelerdir?

• Aile çocuğunun eğitimi için ne istediğini bilmeli ve bu isteğiyle aynı doğrultuda okullar seçmelidir.

o   Örneğin, çocuğunun Fransızca öğrenmesini isteyen bir aile bunu araştırmalı ve çocuğunu bu imkanı sunan bir okula göndermelidir. Aynı şekilde çocuğunun Fransızca öğrenmesini istemeyen bir aile okul konusundaki araştırmasını iyi yapmalı ve zorunlu Fransızca dersi olan bir okula çocuğunu göndermemelidir.

• Aile okulların başlamasıyla çocuğun ve aile bireylerinin hayatında olacak değişikliklerin farkında olmalı ve bunları hayatlarına adapte edebilmelidir.

o   Çocuğun okula geliş ve gidiş saatleri, ödevlerine ayırması gereken zaman vb. etkenlerden dolayı ailenin günlük rutininde çeşitli değişiklikler olacaktır.

o   Aile bu yaşanacak değişikliklerin farkında olup günlük rutinlerini buna göre adapte eder.

o   Örneğin çocuğun eve geliş saatinde hem anne hem de baba işte olabilir. O zaman çocuğu karşılaması için büyükanne, büyükbaba veya bir komşu ile konuşarak bunu önceden organize eder. Ya da ailesine uygun başka bir alternatif bulabilir.

o   Her ailenin ihtiyaçları farklı olacağından her çözüm her aileye uymayabilir.

• Aile okul ve öğretmen ile iletişim içinde olmalıdır. Çocuk ile alakalı sadece bir sorunu olduğu zaman değil, her daim öğretmenin kapısını çalabileceğini bilmelidir.
• Aile çocuğun derslerinde zorlandığında ona yardımcı olacak zamanı ve ortamı sağlayabilmelidir. 

Bu yazının hazırlanmasında School readiness: A conceptual framework. NY: UNICEF ve  MEB'in kaynaklarından yararlanılmıştır.